Sàng lọc HIV, viêm gan B, giang mai để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé

Thay đổi sinh lý trong thai kỳ và nguy cơ bệnh tật

Trong quá trình mang thai, phụ nữ trải qua những thay đổi sinh lý quan trọng, trong đó có sự giảm miễn dịch nhằm bảo vệ thai nhi khỏi nguy cơ bị đào thải do có một phần gen từ bố. Điều này khiến cho cơ thể mẹ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là nhiễm HIV, viêm gan B (VGB) và giang mai (GM). Những bệnh này có khả năng lây truyền qua đường tình dục và có thể lây sang con trong suốt thời kỳ mang thai cũng như trong quá trình sinh con. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, những bệnh này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và bé, theo thông tin từ BS CKII Văn Thúy Cầm, Phó trưởng Khoa Sanh, Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ.

Nguy cơ cho sức khỏe mẹ khi nhiễm bệnh

Đối với mẹ, việc không được điều trị các bệnh như HIV, VGB hoặc GM có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng nặng hơn trong thai kỳ do hệ miễn dịch suy giảm. Điều này có thể gây ra những đợt cấp tính nghiêm trọng, đe dọa tính mạng. Đặc biệt, phụ nữ mang thai nhiễm HIV nếu không được điều trị sẽ dễ mắc các bệnh nhiễm virus và vi khuẩn khác, đặc biệt là từ đường hô hấp, có thể tiến triển nặng đến mức nguy hiểm tính mạng.

Nguy cơ lây truyền bệnh từ mẹ sang con

Virus HIV, VGB và xoắn khuẩn GM đều có khả năng lây truyền từ mẹ sang con qua nhau thai. Mặc dù nhau thai có chức năng bảo vệ, nhưng vẫn không thể ngăn chặn hoàn toàn việc lây nhiễm. Nếu mẹ nhiễm HIV không được điều trị đầy đủ, nguy cơ lây truyền cho con có thể lên đến 40-50%. Đối với VGB, nếu mẹ đang trong giai đoạn lây nhiễm, tỷ lệ lây sang con có thể đạt 80%, trong khi mẹ có lượng virus thấp cũng có nguy cơ 20% lây nhiễm cho con.

Giang mai và các tác động nguy hiểm đến thai kỳ

Giang mai có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ như sảy thai, sinh non, thai chậm phát triển và các vấn đề về nhau thai hoặc dây rốn. Nếu trẻ sơ sinh bị nhiễm GM bẩm sinh, nguy cơ tử vong hoặc gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng suốt đời là rất cao, chẳng hạn như viêm não, viêm giác mạc bẩm sinh, hoặc tổn thương xương khớp. Tỷ lệ nhiễm GM bẩm sinh phụ thuộc vào thời điểm nhiễm bệnh của mẹ trong thai kỳ, dao động từ 10-50%.

Khuyến cáo khám sức khỏe cho phụ nữ mang thai

Bác sĩ CKII Văn Thúy Cầm khuyến nghị rằng, nếu có điều kiện, phụ nữ nên tham gia khám sức khỏe trước khi thụ thai và thực hiện các xét nghiệm nhanh cho ba bệnh này. Trong thời kỳ mang thai, việc tầm soát HIV, VGB và GM nên được thực hiện càng sớm càng tốt, ngay khi phát hiện có thai. Nếu một số trường hợp chỉ siêu âm tại cơ sở y tế tư nhân, họ vẫn nên xét nghiệm sớm nhất có thể. Đối với những đối tượng có nguy cơ cao, nếu xét nghiệm nhanh âm tính có thể thực hiện xét nghiệm lại sau 3 tháng và nên làm xét nghiệm khi nhập viện sinh.

Chương trình xét nghiệm miễn phí tại Cần Thơ

Hiện tại, tất cả các trạm y tế tại TP Cần Thơ đều cung cấp dịch vụ xét nghiệm sàng lọc miễn phí cho ba bệnh này cho phụ nữ mang thai. Theo thông tin từ Khoa Sức khỏe sinh sản, CDC Cần Thơ, ngày lấy mẫu máu được thực hiện đồng thời với các đợt tiêm ngừa uốn ván và khám thai, rất thuận tiện cho thai phụ. Nếu không may mắc bệnh, bảo hiểm y tế cũng hỗ trợ chi trả cho việc điều trị nhằm ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con. Tại các cơ sở y tế cơ sở, hiện đã có khả năng điều trị HIV và GM, và dự kiến sẽ triển khai điều trị VGB vào đầu năm 2025.

Lợi ích của việc điều trị bệnh trong thai kỳ

Bác sĩ CKII Văn Thúy Cầm cũng nhấn mạnh rằng việc sử dụng thuốc điều trị cho ba bệnh này không chỉ có lợi cho mẹ mà còn giúp ngăn ngừa lây truyền cho con. Đối với nhiễm HIV, nếu được điều trị đầy đủ, tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con có thể giảm xuống dưới 1%. Tương tự, đối với VGB, nếu có chỉ định điều trị, nên thực hiện trong thai kỳ và tiêm kháng huyết thanh cho trẻ sơ sinh càng sớm càng tốt. Đối với GM, việc điều trị bằng kháng sinh không chỉ giúp chữa bệnh cho mẹ mà còn ngăn chặn những biến chứng xấu cho thai kỳ, đặc biệt là những nguy cơ đe dọa tính mạng trẻ sơ sinh.